इरान र इजरायलको मिसाइल आक्रमणपछि मध्यपूर्वमा के परिवर्तन भयो ?

मध्य पूर्वमा समाचार द्रुत रूपमा परिवर्तन हुन्छ। कुनै दिन इरान र इजरायलबीच अभूतपूर्व मिसाइल र ड्रोन हमलाको समाचार मिडियामा हावी हुन्छ भने अर्को दिन गाजामा जारी युद्ध र त्यहाँका जनताको कठिनाइ मिडियामा हेडलाइन बन्ने गर्छ ।

तर नीति निर्माताहरू, विश्लेषकहरू र सैन्य नेताहरूले अझै पनि यो अभूतपूर्व अवस्था बुझ्न प्रयास गरिरहेका छन्। हालै मध्यपूर्वका दुई पुरानो शत्रु इरानले इजरायलमाथि मिसाइल र ड्रोन आक्रमण गरेपछि इजरायलले त्यसको जवाफमा मिसाइल प्रहार गरेको थियो ।

तर यो सम्पूर्ण मामिला व्यापक अन्तर्राष्ट्रिय द्वन्द्वमा परिणत हुनबाट केही कदम टाढा रोकियो। उल्लेखनीय कुरा के छ भने यी दुई देश ठूला युद्धको सुरुवातमा कति नजिक पुगेका थिए र उनीहरूका अगाडि द्वन्द्वको खाडी कति ठूलो थियो।

इरान र इजरायलले एकअर्कामाथि प्रत्यक्ष आक्रमण गरेको यो पहिलो पटक हो । केही विश्लेषकहरूले क्षेप्यास्त्र र सयौं ड्रोनहरू प्रयोग गरेर इरानले गरेको आक्रमणको स्केल निकै ठूलो भएको विश्वास गर्छन्। यो रुसले युक्रेनमा गरेको आक्रमणभन्दा धेरै ठूलो थियो। सन् १९९१ मा इराकी शासक सद्दाम हुसेनले इजरायलमा स्कड मिसाइल प्रहार गरेपछि इजरायलमा बाह्य शक्तिले बम प्रहार गरेको यो पहिलो पटक हो।

यद्यपि, इरानले इजरायलतर्फ प्रक्षेपण गरेका ३०० भन्दा बढी ड्रोन र मिसाइलमध्ये अधिकांश या त खसालेका थिए वा बाटोमा असफल भएका थिए। तर जेरुसेलमको मेरो कार्यालयबाट, मैले इजरायली वायु रक्षा प्रणालीको प्रतिक्रियात्मक कार्यका कारण रातको आकाश उज्यालो हुन थालेको देखें।

इजरायली क्षेप्यास्त्रहरूले इरानको ब्यालेस्टिक मिसाइललाई मध्य हावामा नष्ट गर्न खोजिरहेका थिए। यदि त्यो दिन जीपीएस निर्देशन प्रणाली असफल भएको भए, एक मिसाइल शहरी जनसंख्या भएको क्षेत्रमा खस्न सक्छ, जसले जीवन र सम्पत्तिको क्षति निम्त्याउन सक्छ।

एक वरिष्ठ पश्चिमी सुरक्षा अधिकारीले मलाई भने, "मलाई लाग्दैन कि मानिसहरूले त्यो दिन प्रकोपको कति नजिक थियौं भन्ने कुरा बुझ्दैनन्। त्यो दिनले कथालाई पूर्ण रूपमा बदलिदिनेछ।" यसका बावजुद, अप्रिल १३ मा इरानले इजरायलमा गरेको आक्रमण र त्यसपछिको इजरायलको सीमित प्रतिक्रियालाई पश्चिमका धेरै मानिसहरू सकारात्मक दृष्टिकोणबाट हेर्छन्।

इरानी आक्रमणहरू सही रूपमा भविष्यवाणी गर्न र रोक्न सक्षम हुनु गुप्तचर स्तरमा इजरायलको लागि ठूलो सफलता हो भन्ने उनको विश्वास छ। उनी विश्वास गर्छन् कि इजरायलको सुरक्षा इजरायलका सहयोगीहरूसँगको सैन्य सहयोगको उदाहरण हो।

अमेरिकी, बेलायती, फ्रान्सेली, जोर्डन र साउदी अरेबियाका सेनाहरूले हवाई सुरक्षाको मामिलामा यी सेनाहरू मिलेर काम गर्न सक्छन् भन्ने प्रमाणित गरे। एक सुरक्षा स्रोतले भन्यो, "यो एक रणनीतिक अपरेसन थियो जुन असाधारण रूपमा सफल थियो। अग्रिम प्राप्त गुप्तचरले धेरै मद्दत गर्यो, हामीले सम्पूर्ण क्षेत्रमा नजर राखेका थियौं र हामीले मिलेर काम गर्यौं। विश्वका अन्य कुनै पनि देशहरूले यो गर्न सकेनन्। 

तर, कतिपयले यो पनि मध्यपूर्वमा इरानविरुद्ध नयाँ सहयोगी समूहको अस्तित्वमा आउन सुरु भएको पनि बताउँछन् । तर अरूले भने यसलाई विशेष सुरक्षा र सैन्य दृष्टिकोणबाट पनि हेर्न सकिन्छ। यो घटनालाई प्राविधिक सफलताका रूपमा हेर्न सकिन्छ तर यससँग सम्बन्धित ठूलो राजनीतिक चित्रलाई नकार्न सकिन्छ।

इरानले साँच्चै इजरायललाई ठूलो क्षति पु¥याउन चाहेको भए पूर्व चेतावनी दिनुपर्दैनथ्यो, एउटा आक्रमण सकिएपछि अर्को आक्रमण पनि गर्नुपर्थ्यो भन्ने थप तटस्थ विश्लेषकहरू बताउँछन् । लेबनानको तर्फबाट, उसले हिजबुल्लाहलाई इजरायलमा ठूलो आक्रमण गर्न आग्रह गर्न सक्छ।

इन्टरनेशनल इन्स्टिच्युट फर स्ट्राटेजिक स्टडीज नामक थिंक ट्याङ्ककी क्षेत्रीय सुरक्षा मामिलाका निर्देशक एमिली होकायम भन्छिन् कि यो अभियानले आफ्नो सुरक्षाका लागि इजरायल आफ्ना सहयोगीहरूमाथि कति हदसम्म निर्भर छ भन्ने कुरा विश्वलाई खुलासा गरेको छ।

यदि द्वन्द्वको दायरा बढेको भए इजरायलसँग आवश्यक हवाई प्रतिरक्षा क्षेप्यास्त्रहरू हुने वा नहुनेमा शंका रहेको उनको भनाइ छ । "हामीले रूस र युक्रेन बीचको युद्धमा देख्यौं कि पर्याप्त हतियार हुनु कत्तिको महत्त्वपूर्ण छ," होकायम भन्छन्।

उनीहरूले यो घटना मध्यपूर्वमा नयाँ सैन्य गठबन्धनको सुरुवात हुनसक्ने अस्वीकार गर्छन्। उनले भने, "हामी नयाँ युगको शुरुवातमा उभिएका छैनौं। अरब देशहरूले यस क्षेत्रमा सहयोग गरेका छन् किनभने मुख्य रूपमा उनीहरू यस क्षेत्रमा कुनै पनि प्रकारको द्वन्द्व चाहँदैनन्।"

"उनीहरू आफ्ना पश्चिमी सहयोगीहरूका राम्रो साझेदारहरू पनि देखाउन चाहन्थे। सरल भाषामा भन्नुपर्दा, यो उनीहरूको लागि राष्ट्रिय सार्वभौमिकताको रक्षा गर्ने कुरा हो। तिनीहरू आफ्नो आकाशमा विस्फोट भएको वा विस्फोट भएको हेर्न चाहँदैनन्।" ।"